Η καμινάδα του τζακιού

Το τζάκι ως μέσον θέρμανσης αλλά και ως σημείο συνάντησης στο σπίτι είναι γενικά κάτι πολύ όμορφο και τα τελευταία χρόνια απλώνεται όλο και περισσότερο. Το κάψιμο των ξύλων με τη χαρακτηριστική μυρωδιά τους και η γνωστή εικόνα του καπνού που βγαίνει απ' την καμινάδα είναι ανεξίτηλα γραμμένο στη μνήμη πολλών ανθρώπων. Η τεχνολογία στην κατασκευή των τζακιών έχει δώσει τη δυνατότητα για νέους τύπους τζακιών εκτός από τα παραδοσιακά τζάκια ξύλου ανοιχτού τύπου. Από τα ενεργειακά τζάκια μέχρι τα τζάκια αερίου, τα ηλεκτρικά τζάκια και τα τζάκια βιοαιθανόλης. Σε όλα αυτά τα τζάκια, έχει μεγάλη σημασία για την απόδοσή τους, ο τρόπος και τα μυστικά της κατασκευής.

Ο τρόπος κατασκευής ενός τζακιού όμως είναι άμεσα συνδεδεμένος με την αρχή βάσει της οποίας λειτουργεί το τζάκι. Και ένα από τα πιο σημαντικά στοιχεία που συμβάλουν στη σωστή λειτουργία του είναι η καμινάδα. Πως όμως λειτουργεί το τζάκι και τι ρόλο παίζει η καμινάδα και κατά συνέπεια η σωστή κατασκευή της στη λειτουργία αυτή;

Η λογική λειτουργίας του τζακιού λοιπόν, είναι η εξής: Τα ξύλα τοποθετούνται στην εστία του τζακιού και ανάβουν. Πάνω από την εστία είναι τοποθετημένη η καμινάδα του. Η φωτιά ζεσταίνει τον αέρα μειώνοντας την πίεσή του και ωθώντας τον προς τα επάνω (είναι γνωστό ότι ο θερμός αέρας είναι πιο ελαφρύς από τον κρύο και ανεβαίνει προς τα επάνω.), ο οποίος μαζί με τον καπνό αναγκάζεται να βγει από την καμινάδα. Αυτό όμως δημιουργεί κίνηση του αέρα και ταυτόχρονο «τράβηγμα» του κρύου αέρα από το χώρο προς την εστία, ώστε τα ξύλα να τροφοδοτηθούν με φρέσκο αέρα και οξυγόνο για να συνεχίσουν την καύση τους. Με τον τρόπο αυτό δημιουργείται ένα συνεχές κυκλικό ρεύμα κυκλοφορίας του αέρα. Η κίνηση αυτή του αέρα προς τα επάνω μέσω της καμινάδας, ενισχύεται από τον ανεπαίσθητο άνεμο που στροβιλίζεται πάνω από την καμινάδα, στην ταράτσα.

Αν λοιπόν αυτό το «τράβηγμα» του αέρα δεν γίνεται επαρκώς αυτό συνεπάγεται ταυτόχρονα την ελλιπή απαγωγή των καυσαερίων με αποτέλεσμα το δωμάτιο που βρίσκεται το τζάκι αλλά και το σπίτι να γεμίζει καπνό. Και ένας σημαντικός, ίσως ο πιο σημαντικός παράγοντας γι αυτό είναι η σωστή κατασκευή και λειτουργία της καμινάδας. Και βέβαια η καμινάδα στην οποία αναφερόμαστε είναι η καμινάδα του τζακιού για ξύλο ή πέλετ, αφού το τζάκι αερίου χρειάζεται ένα απλό εύκαμπτο σωλήνα για έξοδο του καυσαερίου, ενώ το τζάκι βιοαιθανόλης δεν χρειάζεται καθόλου καμινάδα. Παρακάτω θα ασχοληθούμε με πράγματα που πρέπει να προσεχθούν στην κατασκευή και τη λειτουργία της καμινάδας του τζακιού ώστε ο ελκυσμός να είναι ο σωστός και να μη γεμίζει το σπίτι καπνό.

Τα κατασκευαστικά χαρακτηριστικά της σωστής καμινάδας τζακιού

1. Το ύψος της καμινάδας. Για να λειτουργεί σωστά η καμινάδα του τζακιού, να έχει δηλαδή το σωστό ελκυσμό – τράβηγμα- των καυσαερίων, θα πρέπει να έχει το κατάλληλο ύψος. Το ύψος αυτό θα πρέπει να είναι τουλάχιστον τρία με τέσσερα μέτρα και σε κάποιες περιπτώσεις και έξι, και οπωσδήποτε ένα μέτρο πάνω από την οροφή του σπιτιού. Επίσης θα πρέπει να βρίσκεται τουλάχιστον τρία μέτρα μακριά από κάποιο τοίχο ή κάποιο δέντρο, από οποιοδήποτε εμπόδιο δηλαδή.
2. Η διατομή της καμινάδας. Η διατομή της καμινάδας του τζακιού είναι συνήθως στρογγυλή ή τετράγωνη και παίζει καθοριστικό ρόλο στο σωστό σχεδιασμό της. Αν και πολλοί παράγοντες καθορίζουν το μέγεθος της διατομής της καμινάδας , πρέπει να είναι τέτοια ώστε το μέγεθος της εστίας να μην υπερβαίνει το δεκαπλάσιο της διατομής της καμινάδας. Σε άλλη περίπτωση η καμινάδα θα έχει δυσανάλογο μέγεθος σε σχέση με την εστία και δεν θα επαρκεί για να απάγει όλα τα καυσαέρια από αυτήν.
3. Η θέση της καμινάδας. Η θερμοκρασία των καυσαερίων του τζακιού είναι αυτή που προκαλεί την κίνησή τους προς τα επάνω. Αν λοιπόν όλη ή μέρος της καμινάδας βρίσκεται εξωτερικά του σπιτιού και είναι εκτεθειμένη στον κρύο αέρα, ο καπνός κατά την παραμονή του στην καμινάδα θα ψύχεται και θα επιβραδύνεται η κίνηση προς τα επάνω με αποτέλεσμα να δημιουργείται «μποτιλιάρισμα» των καυσαερίων και να γεμίζει ο χώρος καπνό. Αν λοιπόν η καμινάδα είναι εξωτερική, θα πρέπει οπωσδήποτε να μονωθεί για να διατηρείται η καμινάδα στην κατάλληλη θερμοκρασία.
4. Το καπέλο της καμινάδας. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να τοποθετείται απάνω από την καμινάδα κάποιο καπέλο. Θα πρέπει όμως να είναι το σωστό γενικότερα αλλά και σε σχέση με τη διατομή της ώστε να μην στραγγαλίζει την έξοδο του αέρα.
5. Το κέλυφος της καμινάδας. Σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να βρίσκονται δύο αγωγοί καμινάδας μέσα στο ίδιο περίβλημα αλλά κάθε αγωγός μέσα στο δικό του μονωμένο περίβλημα. Επίσης το ύψος σε διπλανές καμινάδες θα πρέπει να διαφέρει κατά 50-60 εκ. ώστε οι αναθυμιάσεις της μιας να μην επηρεάζει την άλλη.

Τα σωστά λειτουργικά χαρακτηριστικά της καμινάδας και του τζακιού

1. Η κατάσταση της καμινάδας. Η συσσώρευση κάπνας στα τοιχώματα της καμινάδας μειώνει την διατομή της και επηρεάζει τη δυνατότητα ελκυσμού της. Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι η αύξηση του πάχους των τοιχωμάτων της καμινάδας κατά ένα εκατοστό, μειώνει τον ελκυσμό της κατά 20% περίπου. Επιπλέον Μια άλλη αιτία βουλώματος της καμινάδας μπορεί να είναι το χτίσιμο κάποιας φωλιάς από πουλιά. Ο έλεγχος λοιπόν και ο καθαρισμός είναι επιβεβλημένα.
2. Το ντάμπερ. Είναι αυτονόητο ότι αν το ντάμπερ της καμινάδας του τζακιού δεν είναι ανοιγμένο αρκετά λόγω συσσώρευσης κάπνας ή λόγω υγρασίας, ή αν έχει παραμείνει κλειστό, η απαγωγή των καυσαερίων δεν θα γίνεται σωστά. Ένας καλός καθαρισμός ή μια συντήρηση είναι η λύση για το πρόβλημα αυτό.
3. Η στεγανότητα του χώρου που βρίσκεται το τζάκι. Το τζάκι κατά τη λειτουργία του τραβάει αρκετό αέρα από το περιβάλλον για να λειτουργήσει σωστά. Αν λοιπόν ο χώρος μέσα στον οποίο βρίσκεται το τζάκι είναι στεγανοποιημένος, όπως όταν έχει στεγανά παραθυρόφυλλα, ο αέρας του χώρου δεν είναι αρκετός και η φωτιά στο τζάκι δεν έχει οξυγόνο και πνίγεται. Στις περιπτώσεις αυτές κάποια ανοίγματα πρέπει να μένουν λίγο ανοιχτά. Το αντίθετο επίσης δημιουργεί πρόβλημα. Ο καθόλου μονωμένος χώρος, παρέχει στο τζάκι πολύ περισσότερο αέρα από τον αναγκαίο και αποβολή της θερμότητας του χώρου στο εξωτερικό περιβάλλον.
4. Οι συσκευές που υπάρχουν στο χώρο του τζακιού. Η λειτουργία κλιματιστικού ή απορροφητήρα στο χώρο του τζακιού, συσκευών δηλαδή που τραβάνε αέρα, ανταγωνίζεται την ανάγκη του τζακιού για παροχή αέρα και μειώνει την απόδοσή του, προκαλώντας ταυτόχρονα το κάπνισμά του.

Είναι γνωστό εκτός των παραπάνω, ότι η καμινάδα είναι ένα σημείο διαφυγής σημαντικού ποσοστού της θερμότητας που παράγεται στο τζάκι ή οποία χάνεται ανεκμετάλλευτη με οποιονδήποτε τρόπο. Μια λύση που συμπληρωματικά μπορεί να δοθεί για το πρόβλημα αυτό, είναι η καμινάδα διπλού τοιχώματος ή καμινάδα με εναλλάκτη καυσαερίων. Στην περίπτωση αυτή τα θερμά καυσαέρια που εξέρχονται από την καμινάδα, αναγκάζονται να θερμάνουν στο πέρασμά τους κάποια ποσότητα αέρα που επιστρέφει μέσα στο χώρο και τον θερμαίνει συμπληρωματικά. Εδώ πρέπει να προσεχθεί η θερμοκρασία των καυσαερίων μετά τον εναλλάκτη. Αν αυτή μειωθεί πολύ, θα προκαλέσει πρόβλημα στη συνολική απόδοση του τζακιού αλλά και στο σωστό ελκυσμό της καμινάδας.

Είναι σημαντικό συνεπώς τα κατασκευαστικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά της καμινάδας και κατ’ επέκταση του τζακιού να πρέπει να προσεχθούν ώστε η λειτουργία του να μην κωλύεται με οποιοδήποτε τρόπο και να αφήνει τους ένοικους του σπιτιού ή του ξενοδοχείου που αυτό βρίσκεται, ικανοποιημένους.